Tekst: Pieter | Beelden: via Newcastle United Football Club en Archief Heesakker

Eerder dit jaar zat het Oude Luxor barstensvol met Feyenoorders. Het was Willem van Hanegem die deze avond centraal stond, want er werd een boek over hem gepresenteerd. Bij toeval was ik daarbij: op het juiste moment zag ik dat er kaarten te koop waren. Was ik een paar uur later geweest, was de avond al uitverkocht. Via het boek Buitenkant links kwam ik er vervolgens achter dat toeval wel vaker een rol speelt, zelfs in de totstandkoming van de grootste successen van onze club…

Femina

Zo was er sinds 1949 in Rotterdam een jaarlijkse beurs voor vrouwen, de Femina. Het is de eerste huishoudbeurs van Nederland. Naoorlogs Rotterdam – het centrum ligt dan nog steeds grotendeels plat – is maar wat trots op de beurs. Vele tienduizenden bezoekers gaan er elk jaar naartoe en zonder het te beseffen, zijn zij er mede verantwoordelijk voor dat er bij Feyenoord in 1968 iets belangrijks gebeurt.

Kwaliteit

Willem van Hanegem over de maanden voorafgaand aan hét moment, vandaag exact vijftig jaar geleden: “Toen ik in 1968 bij Feyenoord kwam, dacht ik aanvankelijk: dat zal wel pittig worden. Daar heb ik niks van gemerkt. Je komt bij een grote club met een grote naam, maar de kwaliteit van het elftal viel een beetje tegen. Het was wel aardig hoe zij speelden, maar niet bijzonder.”

Newcastle United

De eerste acht officiële wedstrijden dat seizoen wordt er niet verloren. Voor de negende wedstrijd moet Feyenoord naar Newcastle. Het is dan 11 september 1968.

Het St. James Park zit vol met 46.000 toeschouwers, want de supporters van United hebben nog nooit een officiële Europese wedstrijd mogen aanschouwen. Zij zullen de wedstrijd nooit meer vergeten: het is hun eerste wedstrijd in het debuutseizoen van hun club in Europa. En wát voor een seizoen zal het worden: na de overwinning op Feyenoord zullen The Toon ook alle andere clubs verslaan en beslag leggen op de beker, de voorloper van de UEFA Cup.

Ruimtedekking

Van Hanegem: “We werden daar helemaal ondersteboven gespeeld. Het werd 4-0 en we wilden van schaamte onder de grasmat door naar binnen kruipen. Het had die dag wel 8-0 of 9-0 kunnen worden, zo slecht waren we. Dat lag aan onze manier van spelen. Zij hadden een heel grote spits, die ook in de lucht enorm sterk was. Wyn Davies heette hij. (…) Ons probleem was dat we achterin met vier man op een rij speelden. In het centrum hanteerden we ruimtedekking. Rinus Israel en Theo Laseroms stonden die Davies steeds op twee, drie meter afstand te dekken. Dat werkte niet tegen zo’n spits. We kwamen niet in de duels en waren daardoor steeds net een stapje te laat.”

Mandekking

Boos zijn de spelers na afloop niet alleen op zichzelf. Ook de begeleiding, die duidelijk

verkeerde instructies had gegeven, krijgt ervan langs. Trainer Ben Peeters komt in de dagen hierna tot de conclusie dat het op Europees niveau niet meer verstandig is om zonder vrije verdediger te voetballen. De ausputzer doet zijn intrede bij Feyenoord, waarmee de uitwedstrijd tegen Newcastle een historische is geweest. Van Hanegem, in Buitenkant links: “Wim Jansen, Rinus Israel en ik zijn na die wedstrijd bij elkaar gaan zitten en we wilden het voortaan anders gaan invullen. We moesten wapens zien te vinden om ons te weren tegen dat soort ploegen. (…) Na die wedstrijd hebben we de ruimtedekking meteen afgeschaft. Laseroms moest voortaan in de mandekking spelen op de midvoor van de tegenstander en Israel werd de vrije man.”

Speelwijze

De omzetting achterin het veld heeft effect: de return wint Feyenoord met 2-0. Dat is te weinig om door te gaan naar de tweede ronde van het bekertoernooi. Wél is het meer dan genoeg om dat seizoen landskampioen te worden én de KNVB Beker te winnen. Zonder het verlies op St. James Park was dit nooit gebeurd, aldus Van Hanegem: “Achteraf moet je blij zijn dat we in Newcastle zo zwaar hebben verloren. Gebeurt het niet, dan houd je misschien toch vast aan je eerdere speelwijze.” In het jaar dat hierop volgt zal Feyenoord in Milaan beslag leggen op de Europacup I. Niet veel later haalt het team ook de Wereldbeker in huis, om in 1971 nogmaals landskampioen te worden.

Toeval

Geen van de supporters in die jaren beseft dat al deze successen begonnen in 1949, toen de Femina werd opgericht. Zonder die truttige beurs zou Feyenoord namelijk nooit hebben deelgenomen aan de Jaarbeursstedenbeker in het seizoen 1968-1969 en dat bewijst maar weer eens dat het toeval een niet onbelangrijke rol speelt in het voetbal. Eén ding is zeker: we mogen onze oma’s, (schoon)moeders en/of vrouwen dankbaar zijn voor hun rol in de aanloop naar dit essentiële moment in onze clubgeschiedenis, vandaag vijftig jaar geleden!

---