Tekst: Boudewijn Warbroek

Het leek wel een reünie. Een groot deel van de spelersgroep die in 1983/84 met Feyenoord landskampioen werd én de KNVB-beker veroverde, verzamelde zich dinsdagavond in de boardroom van De Kuip. Ook toenmalig trainer Thijs Libregts was van de partij. Aanleiding was de presentatie van ‘Het laatste seizoen’. Dit boek gaat over 1983/84, het jaar dat Johan Cruijff bij onze club speelde.

Schrijver Arthur van den Boogaard, die voor het boek ruim zestig mensen interviewde, maakte van de gelegenheid gebruik om een hardnekkig misverstand te ontkrachten. ‘Vaak wordt beweerd dat 1983/84 de landstitel van Cruijff is. Maar dat is echt onzin. Het idee dat dit het kampioenschap is van Cruijff, moet maar eens de wereld uit. Het is de landstitel van Feyenoord, het is véél meer een teamprestatie geweest. Het is zoals André Hoekstra heeft gezegd: ook zonder Cruijff was Feyenoord dat jaar kampioen geworden.’

Cruijff vond al die persoonlijkheden ‘lastig’

De auteur beklemtoonde dat de spelers trots moeten zijn op hun prestatie. ‘Natuurlijk was Cruijff heel bepalend dat seizoen. Maar het was ook een beetje lastig, zeker in de eerste seizoenshelft. Dat kwam omdat Feyenoord een team had met allemaal persoonlijkheden. Dat vond Cruijff lastig. Al kwam er op het laatst uiteindelijk balans.’

Om zijn  betoog te ondersteunen, liet Van den Boogaard enkele beelden van een training zien. Cruijff was er niet bij. ‘Hij ontbrak best vaak tijdens de training. Hij lag nogal eens op de massagebank bij Gerard Meijer. Van iedereen binnen Feyenoord heeft Gerard Meijer Cruijff dat seizoen het meest gezien.’

Ook Willem en Libregts speelden een grote rol

Van den Boogaard roemde ook de inbreng van Willem van Hanegem, die dat seizoen als een soort assistent-trainer onder anderen spits Peter Houtman en doelman Joop Hiele opving in moeilijke periodes. ‘Willem speelde dat seizoen een heel belangrijke rol.’

Ook over Thijs Libregts was de auteur positief. Niet alleen omdat Libregts ooit als eerste tegen Wim Jansen was begonnen over het mogelijk aantrekken van Cruijff, maar ook omdat hij volgens Van den Boogaard als een van de weinige trainers goed overweg kon met de eigengereide voetballer. ‘En laten we ook dat misverstand dan maar meteen de wereld uit helpen: Thijs Libregts maakte de opstelling. En dus niet Johan Cruijff, dat is complete onzin.’

‘Cruijff was de juiste man op de juiste plaats’

De eerste exemplaren van het boek werden uitgereikt aan Libregts en aan Ben Wijnstekers, de toenmalige aanvoerder. Wijnstekers nuanceerde het door Van den Boogaard geschetste beeld. ‘Of we zonder Cruijff ook kampioen waren geworden, weet ik niet. Hij was wel een heel belangrijke schakel. Hij was de juiste man op de juiste plaats. Ik ben er heel trots op dat ik met hem heb mogen samenspelen.’

Behalve Libregts, Wijnstekers en Gerard Meijer, waren bij de boekpresentatie aanwezig: Pierre Vermeulen, Peter Houtman, Sjaak Troost, Wim van Til, André Stafleu, Joop Hiele en Peter Brunings.

In de Hand in Hand die vrijdag 8 november bij de leden op de mat valt, staat een uitgebreid verhaal over het nieuwe boek. Nog geen lid van De Feijenoorder? Klik hier en word lid.

---

In het afgelopen seizoen hebben wij Feyenoord-supporters opgeroepen om te reageren op een citaat over Feyenoord City. Veel supporters gaven gehoor aan die oproep en reageerden via e-mail of op sociale media. Een selectie uit die reacties hebben wij de ruimte gegeven in de drie laatste nummers van Hand in Hand. Hier willen wij, dit seizoen, mee door gaan.

Feyenoord City in het nieuws

De afgelopen zomer was Feyenoord City op verschillende manieren in de publiciteit. Zo zijn er geruchten over de vermeende prijzen van seizoenkaarten in het mogelijk nieuw te bouwen stadion, bracht de stichting Vrienden van de Kuip, een groep vermogende supporters, miljoenen bijeen om de aandelen van het huidige stadion in handen te krijgen en zei De Feijenoorder geen ‘ja’ tegen de plannen voor Feyenoord City.

Journalisten van FTM, Vers Beton, Open Rotterdam en SPIT hebben uitgebreid onderzoek gedaan of Feyenoord wel beter wordt van het nieuwe stadion. In een serie onderbouwde artikelen plus een duidelijke video beschrijven onderzoeksjournalisten Bram Logger en Guido van Eijck welke risico’s Feyenoord neemt als de club een nieuw stadion gaat bouwen. Lees hieronder hoe de twee journalisten dit beschrijven: 

“Volgens Feyenoord is een nieuw stadion hard nodig. ‘De Kuip voldoet niet meer aan de eisen van de tijd’, zegt Jan van Merwijk, directeur van Stadion Feijenoord. Feyenoord moet de hele bouwsom van 444 miljoen bij externe financiers halen. Want club en stadion hebben zelf geen geld. Het grootste deel komt via een hypotheek bij Goldman Sachs. De Amerikaanse bank leent 236,5 miljoen euro aan Feyenoord City tegen zo’n 5 procent, inclusief financieringskosten. De andere 220 miljoen euro moet de club zelf bijeenbrengen door investeerders te strikken die aandelen willen nemen in het nieuwe stadion. Het is maar de vraag of Feyenoord beter wordt van het nieuwe stadion. De enige die wel uitstekend verdient, is zakenbank Goldman Sachs.”

Ben je nieuwsgierig naar de uitkomsten van het onderzoek van beide journalisten? Kijk dan naar de video.

Voor de komende editie van Hand in Hand, die begin september verschijnt, vragen we jouw mening over het volgende citaat:

“Het is maar de vraag of Feyenoord beter wordt van het nieuwe stadion. De enige die wel uitstekend verdient, is zakenbank Goldman Sachs.”

Mail je reactie vóór maandag 12 augustus a.s. naar [email protected]

Reageer in maximaal 250 woorden. Vermeld in je e-mail je voor-en achternaam en je leeftijd.

Foto: Copyright OMA

---

Wat is jouw meest bijzondere verzamelobject van het Europese seizoen 1969-1970?

Hand in Hand redacteur Ellen Mannens en collega-journalist Robert van Brandwijk struinen dit seizoen privé-archieven in binnen- en buitenland af op zoek naar de mooiste herinneringen aan de Europacup 69-70, dit seizoen 50 jaar geleden. De meest bijzondere objecten krijgen een eervolle plek in het boek dat zij medio 2020 uitgeven.

Verdient jouw collectors-item een plekje in het boek? Mail een foto en het verhaal achter het item naar [email protected].

---

Wie zijn de Feyenoordsupporters op deze foto? Ken of herken jij ze? Mail dan naar [email protected].

Hand in Hand redacteur Ellen Mannens en collega-journalist Robert van Brandwijk struinen dit seizoen privé-archieven in binnen- en buitenland af op zoek naar de mooiste herinneringen aan de Europacup 69-70, dit seizoen 50 jaar geleden. Het resultaat bundelen ze medio 2020 in een kleurrijk fotoboek.

In Glasgow kwam Ellen deze foto tegen bij supporter Kevin Thomas. Hij maakte in mei 1970 met zijn vrienden een roadtrip naar de finale in Milaan en trok op de camping en in Milaan drie dagen op met deze Feyenoordsupporters. 50 jaar later vraagt Kevin zich af wie het eigenlijk waren. Wie kent of herkent de supporters op de foto?

---

Heb jij een scherpe blik, een goede pen en al wat schrijfervaring en ben je flexibel qua tijd? Kun je mensen interviewen en weet je zo’n gesprek te vertalen naar een aantrekkelijk verhaal? Dan komen wij graag met je in contact om de redactie van ons magazine Hand in Hand te versterken.

Stuur ons een mailtje en schrijf hierin:
– je naam, woonplaats, geslacht en leeftijd;
– welke schrijfervaring je hebt en stuur bij voorkeur pdf’s mee of linkjes naar artikelen die jij hebt geschreven;
– of je een seizoenkaart van Feyenoord hebt en zo ja, voor welk vak;
– wat jou motiveert om te schrijven voor Hand in Hand.

Stuur je reactie voor 31 juli a.s. naar [email protected] 

---

Foto’s: Peter Paul Klapwijk/De Feijenoorder & Edwin Verheul/De Feijenoorder (cover)

Vrijdag verschijnt het meinummer van Feyenoord-supportersmagazine Hand in Hand. Ook deze maand is-ie weer meer dan 80 pagina’s dik. Met exclusieve interviews, achtergrondverhalen, columns en foto’s. Gemaakt door Feijenoorders voor Feijenoorders. Met deze maand onder meer:

• Eric Botteghin, die zegt niks te snappen van profvoetballers die klagen: “Ik kan me niet voorstellen dat je klaagt als je veel mooie wedstrijden mag spelen”;
• Zij niet, wij niet: een verslag van de protestmars waarmee supporters zich solidair verklaarden met onschuldige seizoenkaarthouders van Vak S die Feyenoord-sc Heerenveen niet mochten bijwonen;
• Het mysterie Robin van Persie over het boek ‘Robin van Persie, pure klasse. Het voetballeven van een balvirtuoos’;
• Op bezoek bij de ware helden van Rotterdam: Feyenoord-spelers bezoeken zieke kinderen in het Sophia Kinderziekenhuis;
• Stadiondiscussie: renovatie of nieuwbouw?; met reacties van Feyenoord-supporters en een nieuwe quote om op te reageren;
• Een interview met presentator van het NOS Jeugdjournaal Lucas van de Meerendonk: “Nee, het was voor mij geen optie om geen Feyenoord-supporter te worden. Dat kon echt niet.”;
• Een interview met supporter Tonny Wolferen die met acrylverf bijna alles schildert op canvas: van De Kuip tot aan spelersportretten: “Kijk naar de blik van Willem van Hanegem of Johan Cruijff. Prachtig, man.”

Hand in Hand verschijnt op vrijdag 10 mei. Leden van De Feijenoorder ontvangen het magazine automatisch thuis.

Word nu lid en je hoeft je komende zomer niet te vervelen

Wil jij ons magazine Hand in Hand ook 10x per jaar (+ een gave special) automatisch thuis ontvangen? Word dan nu lid van De Feijenoorder. Voor slechts €15 ontvang je de vijf meest recente nummers van Hand in Hand plus de zojuist verschenen special over clubicoon Gerard Meijer. Daar kom je de zomer wel mee door. Aanmelden kan hier.

---

Foto’s: Edwin Verheul/De Feijenoorder e.a.

---

In een tot aan de nok toe gevuld Ristorante La Salute in Rotterdam presenteerde De Feijenoorder vanavond de jaarlijkse special van haar magazine Hand in Hand. Dit jaar is de special gewijd aan oud-verzorger en clubicoon Gerard Meijer. Tien jaar geleden hing Gerard Meijer zijn handdoek aan de wilgen na Feyenoord vijftig jaar te hebben gediend. Gerard Meijer speelde niet één minuut in Feyenoord 1 en toch groeide hij uit tot lieveling van het legioen. In De Kuip is zelfs een tribune naar hem vernoemd.

Gerard Meijer Maand

Als extra eerbetoon aan Gerard Meijer heeft De Feijenoorder april uitgeroepen tot Gerard Meijer Maand. Deze maand plaatst zij elke dag een foto van Gerard Meijer op social media met de vraag aan Feyenoord-supporters of zij weten met wie Gerard op de foto staat of bij welke wedstrijd het moment was. Feyenoord-supporters kunnen een maand lang elke dag genieten van prachtige historische beelden uit de fotoarchieven van o.a. Piet Bouts, Bob Friedländer en Edwin Verheul.

Dubbeldikke special vol clubiconen

Na de veelbesproken specials over Henk Schouten (2017) en Cor van der Gijp (2018) maakte de redactie van magazine Hand in Hand nu een dubbeldikke special over Gerard Meijer. De special staat vol verhalen, interviews, columns en foto’s, waarvan een deel nog niet eerder is gepubliceerd. Naast Gerard Meijer kom je in deze special ook veel andere clubiconen tegen, onder wie Ernst Happel, Coen Moulijn, Ove Kindvall, Hans Kraaij Sr., Rinus Israël, Willem van Hanegem en Ben Wijnstekers.

Wil je de Gerard Meijer special ontvangen?

Leden van De Feijenoorder ontvangen de Gerard Meijer Special komende vrijdag bij het aprilnummer van magazine Hand in Hand.
Ben je nog geen lid van De Feijenoorder en wil je ook deze prachtige Gerard Meijer special ontvangen? Word dan nu lid van De Feijenoorder. Het aprilnummer van Hand in Hand en de Gerard Meijer special vallen dan binnenkort bij je in de bus.

---

Foto’s: Peter Paul Klapwijk/De Feijenoorder & Edwin Verheul/De Feijenoorder

In het maartnummer van ons supportersmagazine Hand in Hand interviews met:

• Jens Toornstra die na zijn voetballoopbaan andere werelden wil verkennen en het bij Feyenoord nog steeds naar zijn zin heeft: “Het lijkt me geen straf als dit mijn laatste club is”;
• Wouter Burger die al vroeg wist wat-ie wilde: “Ik heb de liefde van Feyenoord overgenomen van mijn ouders. Als je op de tribune zit, wil je niets liever dan later zelf op die grasmat voetballen”;
• nieuwslezeres en Feyenoord-supporter Astrid Kersseboom: “Als supporter van Feyenoord moet je bereid zijn om te lijden. Misschien is dat wel het mooiste aan onze club”;
• een terugblik op de 75e verjaardag van Willem van Hanegem: “Ik heb dit te danken aan de mensen met wie ik speelde: Israël, Jansen, Moulijn. Dat waren geweldige spelers”.

Het maartnummer van Hand in Hand valt vrijdag 15 maart bij onze leden in de bus.
Hand in Hand is ook verkrijgbaar in de betere boekhandel.
Wil je ons magazine Hand in Hand 10x per jaar (plus een gave special) automatisch thuis ontvangen, klik dan hier en word lid.

---

 

Tekst: Frans Reichardt | Foto’s: Bob Friedländer, Frans Reichardt

Het had weinig gescheeld of dit interview met Bob Friedländer had nooit plaatsgevonden. Toen Hand in Hand Bob belde om een afspraak te maken voor een interview, bleek de oud-sportfotograaf kort daarvoor een hartaanval te hebben gehad. Gelukkig blijkt Bob een maand later voldoende hersteld om Hand in Hand te ontvangen.

Joodse afkomst

“Mijn ouders zijn van joodse afkomst. In 1939 zijn ze vanuit Duitsland naar Nederland gekomen, toen ze het in Duitsland fout zagen gaan. Ze gingen naar Amsterdam en daar ben ik geboren in 1942, middenin de oorlog, in het Klimophuis. Na de middelbare school ben ik in 1962 gaan werken in Berlijn. Een neef van mij had daar een fotopersbureau. Hij fotografeerde en ik ging als assistent met hem mee. Van hem leerde ik hoe je moet fotograferen. Dat vond ik leuk. Door zelf veel te fotograferen, heb ik het vak geleerd.”

Zuinig

“Ik heb geen fotografie-opleiding gehad. Later heb ik wel een schriftelijke cursus gevolgd van de Fotovakschool, maar dat stelde niet veel voor. Je kon bij wijze van spreken zonder een camera te gebruiken een foto maken. Toen moest je nog zelf je foto’s ontwikkelen, je eigen ontwikkelaar en fixeer maken, filmpjes kopen en fotopapier. Daar ging je heel zuinig mee om, want dat kostte veel geld. In die tijd wist je pas op het moment dat je je filmrolletje ging ontwikkelen of je een goeie foto gemaakt had.”

Sensatieverhalen

“Na Berlijn ging ik werken bij International Textiles, een magazine over textiel en mode. Als leerling mocht ik daar stofjes fotograferen. Daar vond ik niet veel aan. In 1966 ben ik voor mezelf begonnen. In de Jordaan had ik een fotostudiootje. Dat was wel aardig, maar ook niet heel spannend. Ik ging reportages maken voor de zondagskrant en voor Kwik. Dat waren van die sensatieverhalen. Ik maakte de foto’s en ik schreef er een verhaal bij. Ik werkte freelance en deed van alles.

Piet Bouts

Op een gegeven moment merkte ik wel dat ik sportfotografie het leukst vond. Bij de Amstel Brouwerij kende ik enkele mensen en die vroegen mij de Amstel Gold Race te doen. Ik ging mee op de motor. Ik deed ook Olympia’s Tour. Wielrennen vind ik de mooiste sport. Voor Drukkerij Grafica maakte ik alle foto’s voor het weekblad Wielersport. Grafica gaf ook het clubblad van Ajax uit en zo ben ik de huisfotograaf van Ajax geworden. De Piet Bouts van Ajax, ja. Met Piet Bouts kon ik goed opschieten. Dat was een aardige kerel. Hij maakte de foto’s voor Feyenoord en ik voor Ajax. Als hij mij zag, zei hij altijd: “Daar heb je die vervelende Amsterdammer weer”. Dat was goed bedoeld. We waren goede collega’s.”

Primeur

“In 1967 had ik een mooie primeur. Theo Laseroms speelde bij Sparta en van Co Prins, een goeie vriend van mij, hoorde ik dat Laseroms vanaf Düsseldorf naar Amerika zou vliegen om daar te praten met Pittsburgh Phantoms. Dat wist niemand. Ook bij Sparta niet. Ik zat in dat vliegtuig en stuurde de foto’s door naar De Telegraaf/Nieuws van de Dag. Die belden met Sparta. Daar zeiden ze: “Dat kan helemaal niet, Laseroms komt hier vanmiddag trainen.” Maar Laseroms kwam niet. Hij tekende een contract in Amerika en is niet meer teruggekomen bij Sparta. Ik had de primeur! Zelfs Rob Vente, een vriend van Laseroms, wist het niet. Een jaar later ging Laseroms naar Feyenoord.”

Dollen

“Vanaf 1968 kwam ik bij Feyenoord. Ik ben meegegaan naar wedstrijden voor de Europa Cup. En ik kwam elk seizoen toch zo’n vijftien keer in De Kuip. Ik heb er altijd goed kunnen werken en je werd er altijd met respect behandeld. Ik mocht mijn auto altijd parkeren binnen de hekken van het stadion, zodat je weer snel weg kon. Je werd gastvrij ontvangen in de koffiekamer. Dat was perfect. Ik voelde me er altijd welkom. Weliswaar was ik Amsterdammer en voor Ajax, maar in De Kuip kwam ik als fotograaf en dat kon ik heel goed scheiden. Natuurlijk kon ik af en toe wel dollen met die Rotterdamse suppoosten.”

Treinbrief

“Meestal kon ik bij Feyenoord maar een helft blijven, want ik moest snel terug naar Amsterdam. In die tijd moest je de foto’s die je maakte, zelf afdrukken en bij de kranten brengen. Soms bracht ik ze naar het station, dan gingen ze met de trein mee. In de tijd dat je foto’s nog niet kon overseinen, waren er in Nederland vier of vijf fotografen die gebruikmaakten van de zogeheten ‘treinbrief’. Je deed je foto-afdrukken in een speciale persdienstenvelop en die gaf je dan op het station aan de conducteur. Die moest die envelop dan afgeven op een station ergens op de route. Die conducteurs haatten dat. Die zaten al die tijd met die enveloppen. Dat waren mooie tijden.”

In scène gezet

“Ik stond erom bekend dat ik foto’s in scène zette. Vooraf bedacht ik iets, dat zette ik dan in scene en daar maakte ik dan een foto van. Ik maakte een foto van Ernst Happel met ‘MILAN’ in chocoladeletters. En ik zette Eddy Treijtel, Coen Moulijn en Theo Laseroms bij een radio om te doen alsof ze zitten te luisteren naar de loting. Die radio was niet eens aangesloten!
Voor een voorbeschouwing op Feyenoord-Ajax vroeg ik twee mannen van de Heineken Brouwerij te poseren bij hun paarden met hoeden die ik vulde met stro. Op die hoeden plakte ik dan ‘FEIJENOORD’ en ‘AJAX’. Dat ensceneren was kenmerkend voor veel van mijn foto’s. Andere fotografen háátten dat. Dat was niet puur natuur.”

Van Hanegem

“Ik was groot fan van Cruijff. Die heb ik het meest gefotografeerd. En Van Hanegem. Die was altijd grappig. Scheidsrechter Jan Keizer keurde eens een doelpunt van Feyenoord af. Keizer knielde op het gras en wees theatraal aan waar het buitenspel was. Van Hanegem bracht de bal bij Keizer en knielde ook toen hij de bal aan Keizer gaf. Van Hanegem had een geweldig gevoel voor humor.”

Dieptepunt

“Een van mijn dieptepunten was Feyenoord-Sparta in 1971. Al vroeg in de wedstrijd scoort Feyenoord en ik maak een paar prachtige foto’s. Bingo! Dus ik ga na een kwartier al weg, snel terug naar Amsterdam om thuis de foto’s te ontwikkelen. Kom ik thuis, snel de studio in, maak ik mijn camera open, zit er geen rolletje in mijn camera! Verschrikkelijk!
Nadat we in 1980 verhuisden naar Almere werd de afstand me te groot en kwam ik niet meer in De Kuip. Ik vond het voetbal ook steeds minder leuk. Vooral bij Ajax. Zat je in De Meer op het veld, met een hek vlak achter je en daar vlak achter supporters. Kreeg je de hele tijd rotjes naar je hoofd en pis over je heen.“

Doodsteek

“Op 1 januari 2017 ben ik gestopt. Ik werkte vanaf 1966. Dat is meer dan vijftig jaar. Tot 1980 werkte ik voornamelijk in het voetbal. Toen ik daarmee was gestopt, ben ik de sfeer rond het voetbal wel gaan missen, hoor. Maar persfotografie is helemaal afgelopen. Vreselijk vind ik dat. Op alle velden zitten fotografen. Die sturen hun beelden naar van die bureaus. Dan kunnen de media zelf kijken welk beeld ze nemen. Daar betalen ze dan twee tientjes voor en daar krijgt de fotograaf een tientje van. Fotografen verdienen niks meer. Dat is de doodsteek voor de persfotografen.”

De Top 3 van Bob Friedländer

Nr. 1. Happel lust ‘MILAN’ rauw
“In 1969 speelde Feyenoord tegen AC Milan. Ik kocht deze chocoladeletters, reed ermee naar Rotterdam en vroeg na de training aan Ernst Happel of hij met die letters op de foto wilde. Dat vond-ie prima.” – 1969

 

 

Nr. 2 – Luisteren naar de loting
“Ik vroeg Eddy Treijtel, Coen Moulijn en Theo Laseroms om in het spelershome van Feyenoord te doen alsof ze naar de loting op de radio zaten te luisteren. De radio stond niet aan. De stekker zat niet eens in het stopcontact.” – 1969

 

Nr. 3 – Willem interviewt Johan
“Toen Johan Cruijff een contract tekende bij Feyenoord, vroeg ik Van Hanegem om zogenaamd Cruijff te interviewen op de middenstip van De Kuip. Dat deed-ie. Links naast Willem staat journalist Willibrord Frequin.” – 1983

 

 

 

Bob Friedländer (Amsterdam, 1942) was van 1966 tot en met 2017 freelance sportfotograaf. Van eind jaren zestig tot begin jaren tachtig fotografeerde hij tal van wedstrijden van Feyenoord in binnen- en buitenland. In 1970 won hij in de verkiezing voor de Zilveren Camera de eerste, tweede en derde prijs in de categorie Sport. Hij ontving de erepenning van de Gemeente Almere.

---